Dit artikel gaat in op de aansprakelijkheid en de uitwinbaarheid van vermogen voor schulden van echtgenoten in geval van echtscheiding. In deel 1 (Met Recht Geregeld 2021-03) is de aansprakelijkheid van echtgenoten voor door hen gemaakte schulden en de verhaalbaarheid door schuldeisers op hun bezittingen tijdens het huwelijk uitgelegd.

Hoe zit het met deze aansprakelijkheid zodra een verzoek tot echtscheiding is ingediend? Kunnen onderling afspraken worden gemaakt over wie de schulden moet betalen? Deze vragen worden beantwoord in dit artikel van Met Recht Geregeld.

Aansprakelijkheid voor schulden tijdens de echtscheidingsperiode en daarna

Het antwoord op de vraag wie in de periode dat de echtscheidingsprocedure loopt en na de scheiding ‘aansprakelijk’ is voor een schuld, hangt af van meerdere omstandigheden. Aansprakelijkheid houdt in dat de echtgenoot aangesproken kan worden tot het verrichten van een prestatie (zoals het aflossen van een schuld).

Om de aansprakelijkheid te kunnen bepalen, zijn bijvoorbeeld van belang of de echtgenoten waren gehuwd in (algehele) gemeenschap van goederen of onder huwelijkse voorwaarden met uitsluiting van enige huwelijksgemeenschap (in de volksmond soms ook ‘koude uitsluiting’ genoemd). Ook is belangrijk wanneer de schulden zijn aangegaan: was dit voor of tijdens het huwelijk? En waarvoor zijn de schulden aangegaan?

Echtgenoten zijn getrouwd in gemeenschap van goederen

Welke schulden vallen in de (algehele) gemeenschap van goederen?

Bij echtgenoten die zijn getrouwd in de algehele gemeenschap van goederen (vóór 1 januari 2018) bestaan in principe geen privéschulden: alle schulden die een echtgenoot alleen is aangegaan of de echtgenoten samen zijn aangegaan, vóór én tijdens het huwelijk, zijn schulden van de gemeenschap (ook wel ‘gemeenschapsschulden’ genoemd) met uitzondering van schulden in verband met een erfenis of schenking waaraan een privéclausule was verbonden (zie over deze privéclausule ook Met Recht Geregeld 2020-13). Bij echtgenoten die zijn getrouwd in de zogenoemde beperkte gemeenschap van goederen (vanaf 1 januari 2018), blijven de schulden die ontstonden vóór het huwelijk privé, net als de schulden die verband houden met een erfenis of schenking. Dit is alleen anders als het gaat om schulden die in verband met een gezamenlijke aankoop samen zijn aangegaan. Ondanks dat deze schulden vóór het huwelijk zijn aangegaan, zijn dit gemeenschapsschulden. Lees meer over de beperkte gemeenschap van goederen in Met Recht Geregeld 2020-02.

Wie is tijdens en na de echtscheidingsprocedure aansprakelijk voor welke schulden?

Tijdens het huwelijk is voor gemeenschapsschulden die een echtgenoot in zijn eentje is aangegaan, alleen die echtgenoot aansprakelijk; voor schulden die echtgenoten samen zijn aangegaan, zijn beide echtgenoten aansprakelijk. Bovendien is een echtgenoot hoofdelijk – dat wil zeggen naast de andere echtgenoot voor de volledige schuld – aansprakelijk voor schulden die zijn aangegaan ten behoeve van de gewone gang van de huishouding (zie hierover ook deel 1 van dit onderwerp, Met Recht Geregeld 2021-03).

Als een echtscheidingsprocedure in gang wordt gezet, wordt daarmee het tot dat moment geldende systeem van de aansprakelijkheid van echtgenoten doorbroken. Een echtgenoot blijft aansprakelijk voor de gemeenschapsschulden waarvoor hij vóórdat het echtscheidingsverzoek werd ingediend al aansprakelijk was. Daarnaast wordt een echtgenoot aansprakelijk voor de gemeenschapsschulden die door de andere echtgenoot zijn aangegaan. Dit betekent dat de echtgenoot die de schuld niet is aangegaan opeens wel direct door de schuldeiser kan worden aangesproken voor betaling. Tijdens en na de echtscheiding kunnen beide echtgenoten voor gemeenschapsschulden worden aangesproken.

Als de schuld niet wordt betaald, hoe zit het dan met het uitwinnen van bezittingen van de echtgenoten?

Dat ieder van de echtgenoten rechtstreeks aansprakelijk wordt voor alle gemeenschapsschulden – dus ook voor schulden die hij/zij zelf niet is aangegaan – betekent niet dat zijn privébezittingen voor deze schulden kunnen worden uitgewonnen. Een schuldeiser kan alleen de bezittingen uitwinnen die deze echtgenoot door de verdeling van de huwelijksgemeenschap heeft gekregen. Zijn of haar privébezittingen blijven buiten schot. Dat geldt niet voor de echtgenoot die de schuld is aangegaan. De schuldeiser kan zich in dat geval verhalen op de bezittingen van de huwelijksgemeenschap die nog niet zijn verdeeld én op de privébezittingen van de echtgenoot die de schuld is aangegaan.
 

Kunnen er tussen de echtgenoten afspraken worden gemaakt wie de schulden betaalt?

In beginsel komt tijdens en na een echtscheiding een gemeenschapsschuld voor rekening van beide echtgenoten, ieder voor de helft. Echtgenoten kunnen in huwelijkse voorwaarden of in een echtscheidingsconvenant andere afspraken maken over voor wiens rekening de schulden onderling moet komen (ook wel de (interne) ‘draagplicht’ van de schulden genoemd). De schuldeiser is echter geen partij bij deze overeenkomst: de aansprakelijkheid blijft bestaan voor beide echtgenoten, tenzij de schuldeiser een van hen daaruit ontslaat. De schuldeiser kan akkoord gaan met schuldovername, maar hij hoeft dit niet.

Echtgenoten zijn in koude uitsluiting getrouwd

Als echtgenoten zijn getrouwd in koude uitsluiting, dan hebben zij huwelijkse voorwaarden gemaakt waarin zij iedere gemeenschap hebben uitgesloten. Met andere woorden, de echtgenoten hebben geen gemeenschappelijke bezittingen, maar ook geen gemeenschappelijke schulden. Er zijn alleen privéschulden, waarvoor enkel de echtgenoot die ze is aangegaan aansprakelijk is. Ook alleen de privébezittingen van die echtgenoot kunnen worden uitgewonnen voor betaling van de schulden. Er geldt echter één uitzondering: voor schulden die zijn aangegaan voor de gewone gang van de huishouding zijn beide echtgenoten voor het geheel aansprakelijk.

Tijdens de echtscheidingsprocedure en na de echtscheiding komt in dit systeem geen verandering.

Samenvatting

Als echtgenoten zijn getrouwd in een gemeenschap van goederen en een echtscheidingsprocedure in gang wordt gezet, wordt iedere echtgenoot aansprakelijk voor alle gemeenschapsschulden, dus ook voor de schulden die door de andere echtgenoot zijn aangegaan.

De rechtstreekse aansprakelijkheid voor gemeenschapsschulden betekent niet dat voor deze schulden de privébezittingen van de echtgenoot die de schuld niet zelf is aangegaan, zouden kunnen worden uitgewonnen. Een schuldeiser kan, als hij de echtgenoten tot betaling aanspreekt en de schuld niet wordt betaald, uitsluitend de bezittingen uitwinnen die deze echtgenoot/niet-schuldenaar door de verdeling van de huwelijksgemeenschap heeft gekregen. Zijn of haar privébezittingen blijven dus buiten schot. De schuldeiser kan zich ook verhalen op de bezittingen van de huwelijksgemeenschap die nog niet zijn verdeeld én op de privébezittingen van de echtgenoot-schuldenaar. Zie het onderstaande schema voor een overzicht van de regeling met betrekking tot schulden bij een gemeenschap van goederen.

Echtgenoten kunnen in huwelijkse voorwaarden of in een echtscheidingsconvenant afspraken maken over voor wiens rekening een bepaalde schuld onderling moet komen (dit wordt ook wel de draagplicht genoemd). De schuldeiser is echter geen partij bij deze overeenkomst, zodat dergelijke onderlinge afspraken tussen echtgenoten hen niet uit hun aansprakelijkheid jegens de schuldeiser ontslaat.

Tip

Houd tijdens het huwelijk goed bij welke schulden gemeenschappelijk zijn, en welke schulden in privé zijn. Bij echtscheiding is het verstandig om alle schulden te inventariseren in een echtscheidingsconvenant, waarin ook wordt vastgelegd welke schulden voor wiens rekening komen. Tevens is het aan te raden om vooraf, in de huwelijkse voorwaarden, afspraken te maken over de verdeling van de schulden: bezint eer ge begint!

Het is overigens ook tijdens het huwelijk nog mogelijk om huwelijkse voorwaarden op te stellen, tenzij schuldeisers hierdoor worden benadeeld. Uw notaris of juridische adviseur kan u zowel bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden, alsook bij de voorbereiding van een echtscheiding, goed en onpartijdig begeleiden!

Plaats op uw website en social media

Ben ik bij een #echtscheiding aansprakelijk voor een schuld van mijn echtgenoot? En kan ik hierover op voorhand afspraken maken?

U leest in dit artikel van ‘Met Recht Geregeld’ over de aansprakelijkheid tijdens en na de echtscheiding (deel 2). Lees deel 1 over de aansprakelijkheid tijdens het huwelijk.

#Huwelijksvermogensrecht #MetRechtGeregeld