maandag 13 september 2021

Uw digitale nalatenschap: hoe heeft u dit geregeld?

 

Een nalatenschap heeft tegenwoordig vaak een digitale component. Denk bijvoorbeeld aan persoonlijke, financiële en zakelijke digitale bezittingen, maar ook aan sociale media accounts en profielen. Persoonlijke digitale bezittingen zijn foto’s, video’s of WhatsApp-berichten. Bij Financiële digitale bezittingen kun je denken aan tegoeden op webwinkels, betaalservices of cryptovaluta zoals Bitcoins. En zakelijke digitale bezittingen zijn bijvoorbeeld documentatie of administratie in een cloudopslagdienst als iCloud of Dropbox. Sociale media profielen spreken voor zich, maar ook accounts bij allerlei webwinkels en online services moeten niet worden vergeten. 
Het is belangrijk om in kaart te brengen (het liefst vóór overlijden) welke digitale bezittingen iemand heeft. Dit is namelijk niet altijd even eenvoudig om na het overlijden van een persoon nog vast te stellen. Met behulp van een smartphone, tablet of computer van de overledene kan vaak nog aardig wat worden achterhaald, vooral als gebruik is gemaakt van een account en wachtwoord bewaar-app. Deze zijn echter niet altijd aanwezig en zijn bovendien niet altijd compleet. 

Cryptovaluta

Vooral voor cryptovaluta is het van groot belang dat de toegang goed wordt bewaard en overgedragen. 
Bitcoins en dergelijke digitale munten staan vaak op een exchange-website, maar soms ook op een zogenaamde ‘wallet’. Dat is een soort USB-stick waar niemand toegang tot heeft, behalve de eigenaar die het wachtwoord weet. Als de eigenaar het wachtwoord vergeet, of als het wachtwoord bij overlijden niet wordt doorgegeven aan de erfgenamen, is de kans groot dat de munten voor altijd verloren zijn. Er is hier, in tegenstelling tot accounts bij instanties (zoals webwinkels), geen centrale partij die een wachtwoord kan resetten of beleggers kan helpen met het verkrijgen van verloren munten. 
In het kader van cryptovaluta kan het verstandig zijn om een dergelijk wachtwoord (of recovery phrase) aan het testament te hechten, zodat het nooit verloren gaat. Zo kan via de notaris de benodigde zekerheid worden ingebouwd. Wanneer toegang wordt verkregen tot de cryptovaluta kunnen deze op een omwisselplatform geruild worden voor ’echte’ valuta. 

Het verwerken van een digitale nalatenschap

Voor de veiligheid (en soms ook ter voorkoming van onnodige kosten) is het verstandig om de accounts van de overledene zo snel mogelijk na overlijden op te zeggen of te verwijderen. Meestal kan dat zelf handmatig in de instellingen van een account, maar soms moet er een verzoek worden gedaan. Het kan zijn dat bij een dergelijk verzoek om een verklaring van erfrecht wordt gevraagd. Voor meer informatie over de verklaring van erfrecht en de rol van de notaris hierbij, zie Met Recht Geregeld 2021-07. 

Naast accounts bij webshops is het ook belangrijk om na overlijden aan de profielen op sociale media te denken. De erfgenamen kunnen besluiten om het profiel van de overledene (nog even) in de lucht te laten of om het profiel te verwijderen. Op Facebook is het zelfs mogelijk om een herdenkingsstatus aan je profiel te geven. Hier zullen de erfgenamen gezamenlijk over moeten beslissen, tenzij erflater bijvoorbeeld een executeur heeft benoemd die belast is met het afhandelen van (digitale aspecten van) de nalatenschap (de zogenoemde ‘sociale media-executeur’). 

De persoonlijke digitale bezittingen van de overledene, zoals foto’s, video’s en gesprekken moeten ook ‘verdeeld’ worden. Een praktische oplossing zou kunnen zijn om van deze persoonlijke digitale bezittingen kopieën te maken, zodat alle erfgenamen de foto’s, video’s, of berichten kunnen krijgen. Daarna is het mogelijk om de originele foto’s, video’s, of berichten te (laten) verwijderen, zodat deze niet onbeheerd ergens in een cloud of op een apparaat blijven zweven. 
Bij privé-berichten op WhatsApp en e-mails kun je je afvragen of de erfgenamen daar zomaar toegang tot zouden moeten krijgen. In dit kader is het ook verstandig om bij testament een executeur aan te wijzen die de digitale nalatenschap beheert en, als dat de wens van de overledene is, accounts opzegt of laat verwijderen.

Samenvatting en tip

Een nalatenschap bestaat tegenwoordig vaak ook uit allerlei digitale bezittingen. Het is van belang de digitale bezittingen tijdens leven al goed in kaart te brengen en de toegang tot deze bezittingen goed te registreren en te bewaren. Erfgenamen komen dan na overlijden van de erflater niet voor verrassingen te staan en kunnen op deze manier eenvoudig toegang krijgen tot de verschillende accounts en overige digitale bezittingen (die soms ook veel waarde kunnen vertegenwoordigen, denk bijvoorbeeld aan bitcoins). 
Door de bezittingen vooraf al goed in kaart te brengen, kan ook worden voorkomen dat data blijven rondzweven op het internet.  

Het in kaart brengen van digitale bezittingen kan worden meengenomen bij een testamentbespreking bij de notaris. Bij cryptovaluta is het bijvoorbeeld verstandig om het wachtwoord (of recovery phrase) aan het testament te hechten, zodat het nooit verloren gaat. Ook is het verstandig om in een testament een executeur te benoemen. Een executeur heeft het beheer van de gehele nalatenschap, waaronder dus ook uw digitale bezittingen. De executeur kan met een verklaring van erfrecht of executele in de hand, de accounts en profielen opzeggen, de persoonlijke digitale bezittingen kopiëren voor de erfgenamen, en de ‘restanten’ van deze persoonlijke bezittingen, die nog rondzweven op het internet, verwijderen. Vraag de notaris om advies bij het opstellen van (de digitale onderdelen van) uw testament!

Contact: Willems & Smeets Notarisen www.willemsensmeets.nl notarissen@willemsensmeets.nl telefoon 040-2910969

^{Dit artikel is ontleend is aan ‘Met Recht Geregeld’ (www.metrechtgeregeld.nl), product van FBN Juristen}

^{MRG 2021-17}